Rocznica pierwszej masowej wywózki Polaków na nieludzką ziemię

Pierwsza wywózka miała miejsce w nocy z 9 na 10 lutego 1940 roku – dotykając głównie osadników wojskowych, w dużej mierze uczestników wojny z 1920 r., urzędników państwowych oraz ich rodziny. Według historyka prof. Krzysztofa Sychowicza, tylko tamtej nocy, z Łomży i okolic wywieziono ponad 1750 osób. Po wielotygodniowej i skrajnie wyczerpującej podróży - bydlęcymi wagonami - zesłańcy trafiali do ciężkich prac na mrozie, sięgającym kilkudziesięciu stopni.
Później nastąpiły kolejne deportacje. Drugą falę przeprowadzono w dniach 13 i 14 kwietnia - spotkała ona przede wszystkim rodziny oficerów wojskowych z obozów w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie, rodziny nauczycieli, przedsiębiorców, aktywistów społecznych. Następna miała miejsce na przełomie maja i lipca 1940 r., podczas której wywożono uchodźców z centralnej oraz zachodniej Polski, przybyłych na Kresy Wschodnie w czasie wojny. Ostatnia - czwarta - odbyła się w maju i czerwcu 1941 r., obejmując w większości ludność ze środowisk inteligenckich. Niektórzy historycy szacują, że do syberyjskich łagrów trafiło w tym okresie, nawet ok. 1 mln obywateli Polski, a wiele tysięcy - spośród nich - zmarło z głodu, chorób, zimna lub wyczerpania.