nie, 04 maja 2025
imieniny: Moniki i Floriana
Uroczystość rozpoczęła się od złożenia kwiatów na grobie bpa Stanisława Kostki Łukomskiego w Katedrze Łomżyńskiej. Następnie pod przewodnictwem bpa Janusza Stepnowskiego odprawiona została uroczysta Msza święta, po której uczestnicy uroczystości udali się na zabytkowy cmentarz przy ul. M. Kopernika, gdzie przy grobie kpt. Antoniego Kozłowskiego ps. „Biały” odbył się Apel Poległych. Na grobie Komendanta Obwodu „A” Okręgu XIII (białostockiego) NSZ złożono również kwiaty. Następnie w siedzibie Filharmonii Kameralnej miała miejsce uroczystość wręczenia podziękowań przez Związek Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych za wspieranie działań patriotycznych i utrwalanie pamięci o bohaterach podziemia niepodległościowego. Wśród osób uhonorowanych był m.in. prezydent Łomży Mariusz Chrzanowski.
Narodowe Siły Zbrojne zostały utworzone w 1942 roku i były niezależną politycznie, materialnie i ideologicznie organizacją polityczno-wojskową w polskim podziemiu zbrojnym. Jak podaje Instytut Pamięci Narodowej, w momencie powstania NSZ rozpoczęły tworzenie oddziałów partyzanckich. Początkowo składały się one z ludzi „spalonych” w konspiracji, później do oddziałów trafiali na przeszkolenie praktyczne elewi szkól podchorążych i podoficerskich. Działalność partyzancka polegała na wykonywaniu akcji dywersyjnych, zdobywaniu broni, zaopatrzenia, pieniędzy oraz na ochronie ludności cywilnej przed bandami rabunkowymi i oddziałami komunistycznymi: „nie ma w Polsce i dla Polski wrogów numer 1 i 2 – pisano w »Szańcu« z 4 grudnia 1943 r. – Obojętnie, jak się nazywa – Niemiec czy Bolszewik”. Na terenach włączonych do III Rzeszy dominowała konspiracja miejska. W obawie przed represjami ze strony okupanta Komenda Główna NSZ wydała formalny zakaz informowania o wykonywanych przez swoje oddziały akcjach bojowych w prasie organizacyjnej. Sytuacja ta trwała do kwietnia 1944 r., czyli do momentu scalenia struktur NSZ z AK. W rezultacie część akcji NSZ do dziś pozostaje wciąż nieznana. Po rozwiązaniu AK, w lutym 1945 r. działacze Stronnictwa Narodowego rozpoczęli tworzenie nowej formacji wojskowej – Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. W jego skład weszły oddziały NOW i NSZ scalone uprzednio z AK. Symbolicznym zakończeniem działań i kresem NSZ-ZJ jest aresztowanie 15 lutego 1947 r. ppłk. Stanisława Kasznicy, ostatniego komendanta NSZ-ZJ (stracony w Warszawie 12 maja 1948 r.
Biskup Stanisław Kostka Łukomski zarządzał diecezją łomżyńską w latach 1926-1948. Zainicjował budowę i oddał do użytku Dom Katolicki na ul. Sadowej oraz wspierał rozwój organizacji katolickich i patriotycznych, a przede wszystkim zapobiegł wysadzeniu Katedry Łomżyńskiej przez wycofujące się z miasta wojska niemieckie. Sympatyzował z patriotycznym ruchem narodowym i jednocześnie był przeciwnikiem komunizmu, co konfliktowało go z powojenną władzą w naszym kraju. W 1948, po śmierci prymasa Polski Augusta Hlonda, był uważany za jego prawdopodobnego następcę, jednak wkrótce po pogrzebie prymasa, 28 października 1948, zginął w niewyjaśnionym wypadku samochodowym na trasie Ostrów Mazowiecka - Łomża. Więcej o działalności bpa Stanisława Kostki Łukomskiego ps. „Rybak” można przeczytać w załączonym do artykułu numerze „Głosu znad Narwi”, w całości poświęconego Kapelanowi Niezłomnemu.
Organizatorem wydarzenia był Związek Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych we współpracy z Biskupem Łomżyńskim, Wojewodą Podlaskim, Marszałkiem Województwa Podlaskiego, Prezydentem Łomży, Starostą Łomżyńskim, dowódcami 18. Łomżyńskiego Pułku Logistycznego i 1. Podlaskiej Brygady Obrony Terytorialnej, dyrektorem Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku oraz dyrektorem Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce.
